Altın Orda ve Rusya - İlyas Kamalov - Ötüken Neşriyat

Altın Orda’nın Rusya üzerindeki etkileri ilgi çekici ve çok az incelenmiş bir konudur. Türkçe kaynakların günümüze ulaşmaması ve tarihçilerimizin kaynakların Rusçalarına erişme şansına sahip olmamaları yüzünden bu konuda yapılan araştırmalar çok sınırlı kalmıştır. Altın Orda Devleti tarihi, Türk tarihi içinde en az bilinen alanlardan olmuştur. Elinizdeki kitap, boşluğu kısmen doldurmaktadır. Altın Orda’nın Rusya üzerindeki etkilerini tespitte, konunun şimdiye kadar araştırılmamışlığı yanında başka zorluklar da vardır. Altın Orda’dan önce de sonra da Ruslar bu coğrafyadaki Türk halklarıyla irtibat içinde olduklarından, hangi etkinin hangi döneme ait oluğunu tespit güçleşmektedir. Bu sebeple, kitapta, Altın Orda öncesi ve sonrasındaki iki farklı Rus devleti karşılaştırılmak suretiyle farklılıkları belirtmeye çalışılmıştır. Bu tespitler, Altın Orda Devleti’nin siyasî, idarî ve sosyo-kültürel yapısıyla mukayese edilmiş, etkileşim alanları ve şekilleri ortaya konulmuştur. Burada tek bir etkileşim türünden de bahsetmek mümkün değildir. Çünkü Hanların Rus topraklarında baskı kullanarak uyguladıkları değişikliklerin yanında, Altın Orda hâkimiyetinin dolaylı etkilerinden ve Rusların Altın Orda’nın çeşitli uygulamalarını gönüllü olarak benimseyip örnek almalarından da söz edilmelidir. Bu çalışma, tarihten hukuka, askerlikten dine, ekonomiden işletmeye, mimariden sanata, dilden edebiyata geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Kaynak yokluğu nedeniyle karşılaşılan zorluklara rağmen, konu daraltılmamış ve Altın Orda’nın Ruslar üzerindeki etkilerinden bahsedilmeye çalışılmıştır. Bu konuyla ilgili malzemeler içinde, Türkiye’de bundan önceki araştırmalarda kullanılmamış olan ve Rus metropolitlerine Altın Orda hanlarının verdiği yarlıklar da yayınlanmıştır ki, bunların orijinalleri ile Türkçe çevirileri de verilmiş ve bu belgeler, alan araştırmacılarının istifadesine sunulmuştur.