Johan Padan Amerika’yı Keşfediyor - Dario Fo - Aksoy Yayıncılık

Dario Fonun tiyatro oyunu olarak hazırladığı bu öyküsü her açıdan kusursuz bir yapıttır. Burada, Amerika kıtasının 15. ve 16. yüzyıllar arasında İspanyollar tarafından keşfedilişi, daha da önemlisi, fethedilişi anlatılmaktadır. Ancak Kristof Kolombun ilk yolculuklarına bağlı olaylar burada arka planda kalır.

Asıl önemlisi, Orta Amerikadaki yerli kabilelerle Avrupa, yani birbirinden çok farklı iki dünya arasındaki ilişkinin anlatımıdır: İspanyol imparatorunu zenginleştirmek, ona köle ve toprak kazandırmak uğruna hiçbir engel tanımayan zalim, korkunç ve acımasız bir sömürgeleştirme hareketinin öyküsüdür. Dario Fo bu öyküyü anlatmak üzere, Engizisyonun gazabından kurtulmak için Venedik ve İspanyadan kaçmış, ancak kendisini bu yepyeni kıtada İspanyol fetihlerinin tam ortasında bulmuş, kurnaz anasının gözü maceraperest bir İtalyan seçmiştir. Kısacası iki farklı kültür arasındaki çatışmayı konu edinen, bunu yaparken de, tarih yazarlarının verilerini ya da tarih biliminin kaynaklarını değil, kamu vicdanını ortaya koyan bir öyküdür.

Bu halk korosunun başındaki assolist ise Johan Padandır. Onun, Kuzey İtalya diyalektlerinden birini kullanarak sözlerinde abartıya kaçması (Bu diyalekt, öyküde Katalan, Kastilya ve hatta Napoliten terimleriyle de doldurulmuştur) Fonun diğer oyun çalışmalarında da anlatımın en sürükleyici yanı, itici gücü olmuştur. Johan Padan, onun kahramanı olmasının yanısıra , yerlileri Floridaya götüren komutan ve sömürgeleştirmenin tarih yazıcısına dönüşür; yerlilerin İspanyollara direniş savaşının strateji uzmanıdır ve onursuz bir ölüm ile çok hoş bir kurtuluş arasındaki dengeyi kurnazca yakalar.

Po Ovası dolaylarına özgü kurgu (olaylar örgüsü), macera öğeleri, kahramanın başına gelen tersliklerde farkedilen ustalık, uçuk birinin uydurması gibi görünse de, Johan Padan Amerikayı Keşfediyor benzersiz bir kitaptır; çünkü, içinde uydurma olan çok az şey vardır. İster İspanyol komutanlarla, ister yerlilerin hindileri yolma biçimleriyle ilgili olsun, her ayrıntı, hatta en küçükleri bile, kesinlikle tarihle bağlantılıdır.

Dolayısıyla, bu kitap, ünlü karakterler yaratmayan ve tarih belirtmeyen, yalnızca olayların gerçek doğasını anlatan benzersiz bir tarih karşıtlığı biçimi, daha doğrusu, tarihin doğrudan halkın tanımlarıyla anlatımıdır. Öte yandan, Johan Padan Amerikayı Keşfediyor yalnızca kitaba aktarılmış bir oyun metni olmakla sınırlı kalmayan bir kitaptır. Şu anki editoryal düzenlemesi, Dario Fonun kaleme aldığı orjinal elyazması çalışmalarına sadık kalınarak yapılmıştır.

Kitapta yer alan her resim olayların görsel zincirini oluşturan parçalar, oyunlaştırılması için rehberlik edecek ipuçlarıdır. Bu resimler aynı zamanda , bir tür kişisel çalışma ve yazı defterinin gözlerimizin önünde yazara ait bir metin ve reji el kitabı haline dönüşmesinin belgesidir. Böylece, diyalektmetnine göre düzenlenen resimler ve değerli çevirisi basit bir illüstrasyon olmaktan çıkar: Bunlar öyküyü anlatırlar ve mizanseni önceden belirlerler, kahramandan bahseder ve okurları yazarın laboratuvarına taşırlar.

Aksoy Yayıncılık Show Kitaptan çıkan Johan Padan Amerikayı Keşfediyor, 1997 Nobel Edebiyat Ödülünü alan yazar, ressam, tiyarto sanatçısı Dario Fonun kuşkusuz başyapıt sayılacak eserlerinden biridir.