Modern Dünyanın Bunalımı Karşısında Radikal Bir Eleştiri ve Alternatif Çözümler: Ivan Illich

Hepimizin bildiği üzere yaşadığımız dönem küresel modern çağdır. Modern çağ, gelenekleri ve milli kültürel değerleri yok ederek, insanları yabancılaştırmakta ve herkesleştirmektedir. Günümüz modern toplumunda, araçlar amaç haline gelmekte ve bu araçlara değer atfedilmektedir. Modern teknoloji ile insan; yapmayı, eylemeyi değil, öğretilmeyi, götürülmeyi talep eder. Bu da insanın yaratıcılığını ve özgünlüğünü kaybetmesine yol açar. Üstelik modern çağda insanlar, uzmanlar tarafından sınırsız tüketime yönlendirilmekte ve kendi hür seçimlerini belirleyememektedirler. Günümüzde daha çok araçla, daha çok trafik yaratılmakta ve çevrenin doğal dengesi giderek bozulmaktadır.

Ivan Illich eserlerinde daha çok çağdaş kurumları ve araçları tenkit etmektedir. Bu kurum ve araçlar, insanları bağımlı hale getirip, onları seçeneksiz bırakmaktadır. Bu çalışmada Illich’in güncel sorunlar karşısındaki felsefi yaklaşımı ve modernite problemleri ile bu problemlere yönelik birtakım çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Illich’ten bahsedildiğinde daha çok onun eğitim felsefesi, bilhassa Okulsuz Toplum’u bilinir. Oysa Illich, sosyal bilimlerin pek çok alanında fikir sahibidir. Dolayısıyla bu çalışma Illich’in diğer alanlardaki görüşlerini de tanıtmayı amaçlar. Illich modern kurum ve araçları tamamen dışlamaz, fakat bunlara olan bağımlılığa karşı sınırlandırma getirilmesi gerektiğini dile getirir. Bu bakımdan onun anarşist olduğu yönündeki söylemler tutarsızdır. O, daha çok modern toplumu eleştirerek, insanlardan yaratıcı, aktif ve özerk olmalarını bekler ve bunu da Şenlikli Toplum olarak adlandırır. Şenlikli bir toplumda ise çatışma ve kaostan çok dostluk, misafirperverlik ve ortak bir yaşama kültürü vardır…