Sarıgöl Ağzı Söz Varlığı - Sevda Özen Eratalay - Gece Kitaplığı

Manisa, Uşak, Denizli ve İzmir’in kesişme noktasında bulunan Sarıgöl, doğup büyüdüğüm ve çocukluğu­mun geçtiği Alaşehir’in Yeşilyurt köyüne sınırdır. Sıcakkanlı ve misafirperver insanları, yemyeşil üzüm bağları ile şirin bir ilçedir. Daha önce Alaşehir ve yöresi üzerine yaptığım çalışmadan sonra bu yörenin söz varlığını da çalış­mak istediğimde dil özellikleri olarak birbiriyle neredeyse tam olarak uyuşan Sarıgöl’ü seçtim. Bu çalışmayı seçmemde bana yol gösteren ve destek olan değerli hocalarım Prof. Dr. Ali Akar ve Prof. Dr. Ayşe İlker’e minnettarım.

Küçük bir köyün tanınmayan bir sakininden elde edilen der­leme ile başlayan çalışmanın bir kitaba dönüşmesi sürecinde emeği geçen herkese teşekkür ederim. Verileri elde ettik­ten sonra kitabın yayınlanma aşamasına gelinceye kadar, Çavuşlar Köyü muhtarlığı yapan ve köye çok fazla katkılar sağlayarak kendini sevdiren tatlı konuşkan Alime (Kocabıyık) teyzemizin vefatı bizi derinden etkiledi. Alime Kocabıyık gibi diğer amca ve teyzelerimiz belki de bir süre sonra hayatlarını kaybedecek; ancak sesleri ve anıları bu çalışma ile sonsuza dek yaşayacaktır. Emek kokan bu çalışma hiç şüphesiz onlar sayesinde ortaya çıkmıştır.

Biz bu çalışmayı yaparken yörede kullanılan farklı sözcükleri söz varlığı içerisinde verebilmek için soru tekniğini kullandık. Yani pek çok farklı sözcüğü özellikle kişiye söyletmek için bazı sorular sorarak söyletmeye çalıştık. Böylece bilinmeyen ya da bilinip de farklı söylenen pek çok sözcüğü sözlüğe ekleye­bildik. Çalışmamızda Demir tarafından ayrıntılı biçimde ele alınmış olan dil özellikleri üzerinde çok durulmamış sadece birkaç örnekle genel dil özelliklerine değinilmiştir. Sarıgöl’ün bilinen tüm köylerinden derlemeler yapılmış ve derleme yapılan kişilerin köyün yerlisi olmasına, köyde en yaşlı kişiler arasında bulunmasına ve okuma-yazmasının olmamasına (ve ya az olmasına) özellikle dikkat edilmiştir.

Elde ettiğimiz veriler sonucunda 2845 adet madde başı sözcüğe ulaşılmıştır. Sözcüklerin farklı biçimlerde karşımı­za çıkan halleri bunlardan ayrı olarak madde içerisinde gösterilmiştir. Ayrıca sözcüklerin kökenleri Türk dilinin çeşitli tarihsel ve güncel etimolojik sözlükleri aracılığıyla tespit edilerek gösterilmiştir. Kökeni Türkçe olan sözcüklere herhangi bir gösterim yapılmamış ancak yabancı sözcüğe eklenen ek Türkçe ise bu, kısaltmayla belirtilmiştir. Madde başı sözcüklerin anlamları TDK sözlükleri referans alınarak verilmiştir. Çalışmanın başında derlenen metinlerde kul­lanılan transkripsiyon (çeviriyazı) işaretleri tablo halinde verilmiştir.

Çalışmayı tamamlamamda her zaman yanımda olan ve desteğini hiç çekmeyen sevgili eşim Süleyman Eratalay’a, etrafımda cıvıldayarak gönlüme sevgi akıtan oğullarım Sedat Kağan ve Atakan Göktuğ’a sonsuz sevgilerimi suna­rım. Ayrıca kitabın dizgi aşamasında emeği geçen değerli öğrencim Ümit Oğura teşekkür ederim.

Sevda Özen Eratalay