Türk Dış Politikasında Kıbrıs (Zürih’ten Kanlı Noel’e) - Mustafa Salep - Nobel Bilimsel Eserler

Doğu Akdenizde stratejik konumu nedeniyle, tarih boyunca devletlerin egemenlik kurmak istedikleri bir ada olan. Kıbrıs, tarihî ve coğrafi bağları nedeniyle Türk dış politikasının da temel konularından biri olmuştur. Yunanistanın Kıbrısı ilhak etmek istemesi ve Rumların da Yunanistanla birleşme arzusu nedeniyle Türkiye, Kıbrıs üzerindeki tarihî ve hukuki haklarına uygun bir dış politika belirlemiştir. Kıbrısın Yunanistana bağlanması hayali, Yunan ve Rum milliyetçileri tarafından Enosis adıyla bayraklaştırılmıştır. 1571den 1878e kadar Osmanlı toprağı olan Kıbrıs, 1960 yılına kadar ise İngiltere idaresinde kalmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Yunanistan ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi öncülüğünde yürütülmüş olan Enosis faaliyetleri ile EOKAnın silahlı eylemlere başlaması, Adada emniyetsiz bir ortama neden olmuştur. Türkiye, Yunanistan ve İngiltere arasında yapılmış olan görüşmeler neticesinde 1959 yılı Şubat ayında Zürihte ve Londrada anlaşma sağlanmış, Rum ve Türk toplumlarının nüfusları esas alınarak müşterek ve denge esaslı bir Kıbrıs Cumhuriyeti kurulması kararlaştırılmıştır. 16 Ağustos 1960ta fiilen kurulmuş olan ortak devlet, Kıbrıs tarihinde farklı bir yönetim denemesi olmuştur. 21 Aralık 1963te başlayan ve Kanlı Noel olarak tarihe geçen Rum saldırıları nedeniyle Türkler, canlarını korumak amacıyla evlerini ve mallarını terk etmek zorunda kalmışlardır. Yunanistan destekli Rum saldırıları 1964 yılında da devam etmiş, ortak Kıbrıs Cumhuriyetini ise işlemez hâle getirmiştir. Bu çalışmada, Türk dış politikası bağlamında 1965 yılı başına kadar Kıbrısla ilgili gelişmelerin detayları yer almaktadır.